TS tâm lý học Huỳnh Văn Sơn đã đúc kết 20 kỹ năng sống cơ bản cần được giáo dục trong trường phổ thông và các bà mẹ cần biết để hỗ trợ cho con cái trong việc hoàn thiện các kỹ năng sống để trở thành người tốt, biết làm chủ cuộc sống của chính mình.

1 -Kỹ năng tự nhận thức

Là khả năng hiểu về chính bản thân mình như: cơ  thể, tư tưởng, các mối quan hệ xã hội của bản thân, biết nhìn nhận đánh giá đúng về tiềm năng, tình cảm, sở thích, thói quen, điểm mạnh, điểm yếu, luôn ý thức được mình đang làm gì, kể cả nhận ra lúc bản thân đang cảm thấy căng thẳng. Tự nhận thức là một kỹ năng sống rất cơ bản của con người, là nền tảng để con người giao tiếp, ứng xử phù hợp với người khác.

2 -Kỹ năng xác định giá trị

Mỗi người đều có một hệ thống giá trị riêng. Kỹ năng xác định giá trị là khả năng con người hiểu rõ được những giá trị của bản thân mình. Kỹ năng này còn giúp người ta biết tôn trọng người khác. Giá trị không phải là bất biến mà có thể thay đổi theo thời gian, theo các giai đoạn trưởng thành của con người. Giá trị có thể là những chuẩn mực đạo đức, những chính kiến, thái độ và thậm chí là thành kiến đối với một điều gì đó…

3 -Kỹ năng kiểm soát cảm xúc

Là khả năng con người nhận thức rõ cảm xúc của mình trong một tình huống nào đó và hiểu được ảnh hưởng của cảm xúc đối với bản thân và người khác. Một người biết kiểm soát cảm xúc sẽ góp phần giảm căng thẳng, giúp giao tiếp và thương lượng hiệu quả hơn, giải quyết mâu thuẫn một cách hài hòa và mang tính xây dựng hơn, giúp ra quyết định và giải quyết vấn đề tốt hơn.

4 -Kỹ năng ứng phó với căng thẳng

Giúp con người biết suy nghĩ và ứng phó một cách tích cực khi căng thẳng, duy trì được trạng thái cân bằng, không làm tổn hại sức khỏe thể chất và tinh thần của bản thân, xây dựng được mối quan hệ tốt đẹp, không làm ảnh hưởng đến người xung quanh.

5 -Kỹ năng tìm kiếm sự hỗ trợ

Bao gồm các yếu tố: ý thức được nhu cầu cần giúp đỡ, biết xác định được những địa chỉ hỗ trợ đáng tin cậy, tự tin và biết tìm đến các địa chỉ đó, biết bày tỏ nhu cầu cần giúp đỡ một cách phù hợp. Kỹ năng tìm kiếm sự hỗ trợ giúp chúng ta có thể nhận được những lời khuyên, sự can thiệp cần thiết để tháo gỡ, giải quyết những vấn đề, tình huống của mình.

6 -Kỹ năng thể hiện sự tự tin

Giúp cá nhân giao tiếp hiệu quả hơn, mạnh dạn bày tỏ suy nghĩ và ý kiến của mình, quyết đoán trong việc ra quyết định và giải quyết vấn đề, thể hiện sự kiên định, giúp suy nghĩ tích cực và lạc quan trong cuộc sống.

7 -Kỹ năng giao tiếp

Biết đánh giá tình huống giao tiếp và điều chỉnh cách giao tiếp một cách phù hợp, hiệu quả. Kỹ năng giao tiếp là yếu tố cần thiết cho nhiều kỹ năng khác như bày tỏ sự cảm thông, thương lượng, hợp tác, tìm kiếm sự giúp đỡ, giải quyết mâu thuẫn, kiểm soát cảm xúc.

8 -Kỹ năng lắng nghe tích cực

Biết thể hiện sự tập trung chú ý và quan tâm lắng nghe ý kiến hoặc phần trình bày của người khác, biết cho ý kiến phản hồi mà không vội đánh giá, đồng thời có đối đáp hợp lý trong quá trình giao tiếp. Kỹ năng này thường được nhìn nhận là biết tôn trọng và quan tâm đến ý kiến của người khác.

9 -Kỹ năng thể hiện sự cảm thông

Là khả năng có thể hình dung và đặt mình trong hoàn cảnh của người khác, giúp chúng ta hiểu và chấp nhận người khác. Kỹ năng này có ý nghĩa quan trọng trong việc tăng cường hiệu quả giao tiếp và ứng xử với người khác, cải thiện các mối quan hệ giao tiếp xã hội.

10 -Kỹ năng thương lượng

Khả năng trình bày suy nghĩ, phân tích và giải thích, thảo luận để đạt được một sự điều chỉnh và thống nhất về cách suy nghĩ, cách làm hoặc về một vấn đề nào đó, giúp giải quyết vấn đề hiệu quả, giải quyết mâu thuẫn một cách xây dựng và có lợi cho tất cả các bên.

11 -Kỹ năng giải quyết mâu thuẫn

Khả năng con người nhận thức được nguyên nhân nảy sinh mâu thuẫn và giải quyết nó với thái độ tích cực, không dùng bạo lực, thỏa mãn được nhu cầu và quyền lợi các bên. Phải luôn kiềm chế cảm xúc, tránh bị kích động, nóng vội, giữ bình tĩnh trước mọi sự việc để tìm ra nguyên nhân nảy sinh mâu thuẫn cũng như tìm ra cách giải quyết tốt nhất.

12 -Kỹ năng hợp tác

Khả năng cá nhân biết chia sẻ trách nhiệm, cam kết và cùng làm việc có hiệu quả với những thành viên khác trong nhóm. Có kỹ năng hợp tác là một yêu cầu quan trọng của con người trong xã hội hiện đại.

13 -Kỹ năng tư duy phê phán

Khả năng phân tích một cách khách quan và toàn diện các vấn đề, sự vật, hiện tượng…xảy ra. Kỹ năng này rất cần thiết để con người có thể đưa ra được những quyết định, những hành động phù hợp. Kỹ năng tư duy phê phán rất quan trọng đối với cá nhân khi đối mặt với nhiều gay cấn của cuộc sống, luôn phải xử lý nhiều nguồn thông tin đa dạng, phức tạp.

14 -Kỹ năng tư duy sáng tạo

Giúp con người tư duy năng động với nhiều sáng kiến và óc tưởng tượng, biết cách phán đoán và thích nghi, có tầm nhìn và khả năng suy nghĩ rộng hơn những người khác, không bị bó hẹp vào kinh nghiệm trực tiếp đang trải qua, tư duy minh mẫn và khác biệt.

15 -Kỹ năng ra quyết định

Biết quyết định lựa chọn phương án tối ưu để giải quyết vấn đề hoặc tình huống gặp phải trong cuộc sống một cách kịp thời. Kỹ năng này rất cần thiết trong cuộc sống giúp con người có được sự lựa chọn phù hợp, đem lại thành công.

16 -Kỹ năng giải quyết vấn đề

Để giải quyết vấn đề có hiệu quả cần xác định rõ vấn đề hoặc tình huống đang gặp phải, liệt kê các cách giải quyết đã có, hình dung đầy đủ về kết quả xảy ra nếu lựa chọn phương án nào đó, xem xét về suy nghĩ và cảm xúc của bản thân nếu thực hiện phương án đó, so sánh các phương án để đưa ra quyết định cuối cùng, hành động theo quyết định đã lựa chọn.

17 -Kỹ năng kiên định

Kỹ năng kiên định giúp cá nhân tự bảo vệ được chính kiến, quan điểm, thái độ và những quyết định của bản thân, đứng vững trước những áp lực tiêu cực của những người xung quanh.

18 -Kỹ năng đảm nhận trách nhiệm

Khả năng con người thể hiện sự tự tin, chủ động và ý thức cùng chia sẻ trách nhiệm với các thành viên khác trong nhóm. Có kỹ năng đảm nhận trách nhiệm sẽ tạo ra không khí hợp tác tích cực và tinh thần xây dựng, giúp giải quyết vấn đề đạt được mục tiêu chung, tạo sự thỏa mãn và thăng tiến cho mỗi thành viên.

19 -Kỹ năng đặt mục tiêu

Biết đề ra mục tiêu cho bản thân trong cuộc sống và lập kế hoạch để thực hiện được mục tiêu đó. Kỹ năng đặt mục tiêu giúp chúng ta sống có mục đích và dễ thành công.

20 -Kỹ năng quản lý thời gian

Biết sắp xếp các công việc theo thứ tự ưu tiên, tập trung vào giải quyết các công việc trọng tâm trong một thời gian nhất định. Quản lý thời gian là một trong những kỹ năng quan trọng trong nhóm kỹ năng làm chủ bản thân.